Son dakika haberi! Yıllarca süren ve Orta Doğu’daki çatışmaları körükleyen düşmanlığın akabinde Tahran ve Riyad, geçtiğimiz ay Çin’in kolaylaştırıcılığında yapılan kıymetli bir mutabakatla diplomatik uyuşmazlıkları sona erdirme ve büyükelçilikleri tekrar açma konusunda anlaştı.
Reuters’a konuşan üst seviye bir İranlı yetkili “Anlaşma Çin’in aracılığında gerçekleştiği için üst seviye elçiler 6 Nisan’da Pekin’de bir ortaya gelmeyi kabul etti.” dedi.
Suudi Arabistan’ın Asharq al-Awasat gazetesinin Riyad’daki kimliği belgisiz bir kaynağa dayandırdığı habere nazaran, görüşme için Çin’in seçilmesi “Pekin’in mutabakata varılmasında ve iki ülke ortasındaki bağlantının kolaylaştırılmasında oynadığı olumlu rolün bir uzantısı” olarak gerçekleşti.
Toplantıda geçen ay ilan edilen bağların tekrar başlatılması ve büyükelçi değişimine ait düzenlemelerin ele alındığı belirtildi.
Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkez Komitesi Siyasi Ofis üyesi ve Merkezi Dışişleri Komitesi Ofisi Yöneticisi Wang Yi, İran Ulusal Güvenlik Yüksek Kurulu Sekreteri Ali Shamkhani ve Suudi Arabistan Devlet Bakanı ve Ulusal Güvenlik Danışmanı Musaad bin Mohammed Al Aiban 10 Mart 2023 tarihinde Çin’in başşehri Pekin’de bir ortaya gelmişlerdi. Bununla birlikte, Pekin’in Tahran ve Riyad ortasındaki münasebetteki bâtın rolü, ABD’nin on yıllardır güvenlik ve diplomatik kaslarını kullanarak ana arabulucu olduğu Orta Doğu’daki dinamikleri sarstı.
Suudi yetkili, “ABD’nin bu bölgeye müdahil olma devri sona erdi. Bölge ülkeleri Washington’un müdahalesi olmadan Orta Doğu’da güvenlik ve istikrarı müdafaa kapasitesine sahiptir. Büyükelçiliklerin tekrar açılması ve büyükelçilerin atanması üzere sonraki adımlar Pekin’deki toplantıda ele alınacak.” dedi.
SUUDİ ARABİSTAN VE İRAN NEDEN GERİLDİ?
Suudi Arabistan, Riyad’ın bir Şii Müslüman din adamını idam etmesi üzerine iki ülke ortasında çıkan uyuşmazlık sırasında Tahran’daki büyükelçiliğinin basılmasının akabinde 2016 yılında İran ile münasebetlerini kesmişti. Suudi Arabistan, daha sonra İranlı diplomatlardan 48 saat içinde ülkeyi terk etmelerini isterken, büyükelçilik çalışanını de Tahran’dan tahliye etmişti.
İlişkiler 2015 yılında Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) Yemen savaşına müdahil olması ve İran’a bağlı Husi hareketinin Suudi dayanaklı hükümeti devirerek başşehir Sana’yı ele geçirmesinden bu yana kötüleşmişti.
Suudi Arabistan, kentlerine ve petrol tesislerine füze ve drone akınları düzenleyen Husileri silahlandırdığı için İran’ı suçluyor. Riyad 2019’da Aramco petrol tesislerine düzenlenen ve petrol üretiminin yarısını sekteye uğratan büyük bir akından direkt İran’ı sorumlu tutmuştu. Tahran ise bu savları reddetti.
